Phát biểu tại buổi lễ, Tổng Bí thư nhấn mạnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới, với mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước công nghiệp hiện đại và đến năm 2045 thành nước phát triển, thu nhập cao. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, kinh tế tri thức và công nghệ số phát triển mạnh mẽ, giáo dục và đào tạo phải giữ vững vai trò quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để hiện thực hóa khát vọng dân tộc.
Tổng Bí thư khẳng định, vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo và trong tháng này Ban Bí thư sẽ tổ chức Hội nghị toàn quốc để quán triệt, triển khai nghị quyết quan trọng này. Nghị quyết mang tầm nhìn chiến lược với các mục tiêu và giải pháp đột phá nhằm đưa giáo dục Việt Nam hòa nhịp dòng chảy giáo dục thế giới.

Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu đổi mới mạnh mẽ tư duy và hành động, chuyển từ cách tiếp cận “cải cách chỉnh sửa” sang tư duy kiến tạo, dẫn dắt sự phát triển đất nước bằng giáo dục. Các giá trị chất lượng - công bằng - hội nhập - hiệu quả phải là thước đo cho mọi chính sách.
Ông đặc biệt nhấn mạnh nguyên tắc “không để bất kỳ trẻ em nào bị bỏ lại phía sau”. Ưu tiên đầu tư cho giáo dục ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo; tăng cường trường lớp, dinh dưỡng học đường, hạ tầng số và đội ngũ thầy cô. Nhà nước đã thực hiện miễn học phí từ mầm non đến hết THPT, và một số địa phương còn hỗ trợ bữa ăn trưa miễn phí cho học sinh học hai buổi.
Bộ Chính trị đã có chủ trương xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tại 248 xã biên giới với mục tiêu hoàn thành ít nhất 100 trường trước năm học 2026-2027.
Tổng Bí thư đề nghị phấn đấu phổ cập giáo dục phổ thông càng sớm càng tốt. Theo Tổng Bí thư, Việt Nam có đủ điều kiện để thực hiện: học phí đã được miễn, người dân có nhu cầu lớn, chỉ còn vướng ở khâu trường lớp và giáo viên.
“Các cháu 13-14 tuổi nếu không được học tiếp thì bước vào đời sẽ vô cùng khó khăn. Phổ cập giáo dục phổ thông không chỉ là trách nhiệm mà còn là khát vọng,” Tổng Bí thư nói, đồng thời lưu ý cần giảm áp lực thi cử chuyển cấp, tạo môi trường học tập công bằng và bền vững.

Một trong những định hướng quan trọng khác là tạo đột phá trong giáo dục đại học và nghề nghiệp. Tổng Bí thư nhấn mạnh, đại học không chỉ là nơi đào tạo nhân lực, mà phải trở thành trung tâm tri thức, nghiên cứu, công nghệ, hạt nhân của đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.
Cần hình thành các đại học tầm vóc khu vực và quốc tế cũng như những cơ sở dạy nghề hiện đại, nhằm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ công nghiệp hóa, chuyển đổi số và phát triển khoa học công nghệ.
Tổng Bí thư dành nhiều tâm huyết nói về vai trò của đội ngũ giáo viên: “Thầy cô là linh hồn của giáo dục, là nhân tố quyết định thành bại của đổi mới. Không chỉ truyền đạt kiến thức, thầy cô còn gieo mầm khát vọng, thắp sáng niềm tin cho học trò.”
Tổng Bí thư yêu cầu chăm lo xây dựng đội ngũ nhà giáo, từ đời sống vật chất đến chuyên môn, đồng thời đề nghị thầy cô phải tiên phong học tập, đổi mới phương pháp, đặc biệt là ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) trong giảng dạy, hướng dẫn học sinh sử dụng một cách sáng tạo, nhân văn.

Nhân dịp khai giảng, Tổng Bí thư gửi lời nhắn nhủ đến thế hệ học sinh, sinh viên: “Thế hệ cha ông đã làm nên chiến thắng bằng máu xương. Hôm nay, các cháu phải làm nên chiến thắng mới bằng tri thức, bản lĩnh và sáng tạo. Hãy đặt mục tiêu rõ ràng, rèn luyện kỷ luật tự học, nuôi dưỡng đam mê khám phá. Hãy yêu thương, sẻ chia, sống có trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng.”
Tổng Bí thư Tô Lâm cũng kêu gọi các thầy cô nêu gương, dẫn dắt học trò, tích cực đóng góp chính sách, cùng toàn ngành nâng cao chất lượng và công bằng trong giáo dục, xây dựng một xã hội học tập, học tập suốt đời.
Kết thúc bài phát biểu, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh kỷ niệm 80 năm ngày Bác Hồ gửi thư cho học sinh và 80 năm thành lập Bộ Giáo dục không chỉ là dịp ôn lại truyền thống vẻ vang mà quan trọng hơn là khẳng định quyết tâm: “Phải xây dựng một nền giáo dục Việt Nam hiện đại, nhân văn, hội nhập, góp phần làm rạng danh dân tộc, đưa đất nước sánh vai cùng cường quốc năm châu. Tôi kêu gọi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; các cấp, các ngành; mỗi gia đình và từng người dân hãy chung tay chăm lo cho sự nghiệp trồng người, vì tương lai con em chúng ta, vì phồn vinh của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.”