Tin tứcNhiều ý kiến nhấn mạnh: đây không chỉ là một đạo luật chuyên ngành, mà phải là cú hích tạo đà cho đổi mới tư duy, phương pháp nghiên cứu, đồng thời bảo vệ hợp lý cho nhà khoa học dám thử – dám sai – dám đổi mới.
Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, ông Lê Quang Huy cho biết: dự thảo luật đã bổ sung nhiều nội dung quan trọng như quy định về rủi ro trong nghiên cứu khoa học, quy trình đánh giá, tiêu chí xác định và cơ chế bảo vệ người thực hiện các nhiệm vụ khoa học – công nghệ. Trong đó, điểm nhấn là quy định “miễn trừ trách nhiệm” trong một số trường hợp nhất định khi thiệt hại xảy ra từ các nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, ông Huy cũng làm rõ: miễn trừ chỉ áp dụng với thiệt hại liên quan đến ngân sách nhà nước, còn các thiệt hại cho cá nhân, tổ chức khác thì phải xử lý theo pháp luật hiện hành, bao gồm cả bồi thường dân sự hoặc trách nhiệm hành chính – hình sự.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu chỉ đạo, yêu cầu luật cần thể hiện rõ tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Ông nhấn mạnh, ngoài việc đảm bảo dự báo và tính linh hoạt trong quy định, cần tăng cường chính sách khuyến khích, hỗ trợ nhà khoa học, đồng thời định nghĩa rõ ràng về các khái niệm then chốt như công nghệ số, kinh tế số, đổi mới sáng tạo để tránh hiểu sai và lúng túng khi áp dụng.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu, bà Nguyễn Thanh Hải đặc biệt đánh giá cao tinh thần chấp nhận rủi ro trong hoạt động nghiên cứu. Theo bà, “khoa học có thử – có sai”, đôi khi 99 thất bại là điều kiện để một thành công được tìm ra. Vì vậy, luật cần tạo điểm tựa pháp lý để nhà khoa học không sợ bị trừng phạt nếu họ làm đúng quy định và tinh thần khoa học trung thực.
Bà Nguyễn Thanh Hải cũng cảnh báo cần phân định rõ ranh giới giữa rủi ro được chấp nhận với hành vi vi phạm, nhằm ngăn ngừa lạm dụng. Đồng thời, bà đề xuất phải giải quyết tình trạng khó tiếp cận kinh phí nghiên cứu, chậm thanh quyết toán và thiếu hướng dẫn cụ thể – vốn đang là rào cản lớn với cộng đồng nghiên cứu khoa học trong nước.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan kết luận phiên họp bằng yêu cầu Chính phủ khẩn trương rà soát, thể chế hóa đầy đủ các chủ trương lớn của Đảng, tiếp thu ý kiến từ chuyên gia, nhà khoa học, đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo luật. Theo ông, đây là đạo luật cần có sức sống lâu dài, truyền cảm hứng đổi mới và đảm bảo hành lang pháp lý cho những người dấn thân trên mặt trận trí tuệ.
