Tình trạng này khiến hàng triệu tỉ đồng nguồn lực đất đai, tài chính và cơ hội phát triển bị kẹt lại, gây lãng phí nghiêm trọng và cản trở đà phục hồi kinh tế.
Theo thống kê sơ bộ, tổng diện tích đất liên quan đến các dự án đình trệ tại TP.HCM lên tới khoảng 7.179 ha, với giá trị ước tính khoảng 7 triệu tỉ đồng. Con số này phản ánh rõ quy mô và tác động của các điểm nghẽn pháp lý trong lĩnh vực bất động sản hiện nay.
Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM Lê Hoàng Châu cho biết, phần lớn các dự án bị đình trệ đều vướng thủ tục về quy hoạch, giao đất, xác định tiền sử dụng đất, phê duyệt dự án và cấp phép xây dựng. Việc chậm tháo gỡ các vướng mắc pháp lý đã và đang khiến nguồn lực kinh tế bị “chôn chân”, làm mất cơ hội phát triển và ảnh hưởng lan tỏa đến nhiều ngành như xây dựng, tài chính – ngân hàng, việc làm và an sinh xã hội.

Không chỉ tại TPHCM, nhiều địa phương trên cả nước cũng đang đối mặt với tình trạng tương tự, khi hàng loạt dự án đầu tư có sử dụng đất bị đình trệ kéo dài mà chưa có giải pháp tháo gỡ triệt để.
Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng này là sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật liên quan đến đất đai, đầu tư, xây dựng và nhà ở. Một số quy định còn chồng chéo, chưa rõ ràng, khiến quá trình thẩm định và phê duyệt dự án bị kéo dài, thậm chí rơi vào bế tắc.
Tại hội thảo khoa học “Nhận diện những khó khăn, vướng mắc trong triển khai dự án đầu tư có sử dụng đất”, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh, cần sớm rà soát, sửa đổi các quy định pháp luật liên quan để tháo gỡ các “điểm nghẽn” hiện hữu. Ông khẳng định, nếu những nút thắt này được xử lý hiệu quả, đó sẽ là một “đột phá của đột phá” cho thị trường bất động sản và nền kinh tế nói chung.
Tiến sĩ Châu Hoàng Thân (Khoa Luật, Trường Đại học Cần Thơ) kiến nghị cần xây dựng cơ chế giải phóng mặt bằng riêng biệt cho các dự án lớn, thay vì giao hoàn toàn cho địa phương như hiện nay. Đồng thời, cần có quy định rõ ràng về trách nhiệm và phương án xử lý khi nhà đầu tư đã ứng vốn nhưng việc giải phóng mặt bằng không thể triển khai.
Luật sư Phạm Thanh Tuấn (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) cũng nêu bất cập trong quy định giao đất cho liên danh nhà đầu tư. Hiện pháp luật chưa cho phép giao đất trực tiếp cho liên danh, dù các doanh nghiệp đã đáp ứng đủ điều kiện tài chính và năng lực, mà buộc họ phải thành lập doanh nghiệp dự án mới – điều này làm phát sinh thêm thủ tục và kéo dài thời gian triển khai.
Nhiều ý kiến cho rằng để khơi thông hàng triệu tỉ đồng nguồn lực đang bị kẹt trong các dự án bất động sản, cần ưu tiên hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng rõ ràng, minh bạch và thống nhất hơn. Đây là điều kiện then chốt để tháo gỡ điểm nghẽn, thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng kinh tế bền vững.