Tin tứcSáng 3/6 tại Hà Nội, Cục Báo chí (Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) phối hợp với Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam tổ chức hội thảo cung cấp thông tin về phòng, chống tác hại thuốc lá với chủ đề “Thuế thuốc lá và phát triển bền vững”.
Theo thống kê, gánh nặng y tế và kinh tế do thuốc lá gây ra ước tính lên đến 108.000 tỉ đồng mỗi năm, tương đương 1,14% GDP. Trong khi đó, Việt Nam hiện có hơn 15 triệu người hút thuốc, trong đó phần lớn là nam giới.
Bà Đinh Thị Thu Thủy – Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) – cho biết, dù thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá hiện chiếm 75% giá xuất xưởng, nhưng tỷ trọng thuế trong giá bán lẻ chỉ đạt khoảng 36%, thấp hơn rất nhiều so với mức khuyến nghị 75% của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Bên cạnh đó, tỉ lệ hút thuốc trong nam giới giảm chậm: từ 47,4% năm 2010 xuống còn 41,1% vào năm 2021. Mức này vẫn cao và chưa đạt mục tiêu của Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại thuốc lá – vốn đặt ra tỉ lệ nam giới hút thuốc phải giảm xuống dưới 39% vào năm 2020.
WHO cũng chỉ ra rằng giá thuốc lá ở Việt Nam vẫn thuộc nhóm thấp nhất khu vực Tây Thái Bình Dương. Trung bình giá chưa đến 1 USD/bao, có tới 40 nhãn hiệu thuốc lá có giá dưới 10.000 đồng, trong đó có loại chỉ 7.000 đồng.
Ông Nguyễn Tuấn Lâm – chuyên gia phòng chống tác hại thuốc lá của WHO – nhận định hệ thống thuế hiện hành chủ yếu tính theo tỉ lệ phần trăm khiến thuốc lá giá rẻ bị áp thuế thấp hơn, vô hình trung khuyến khích tiêu dùng trong nhóm thu nhập thấp. “Tăng thuế là biện pháp nhanh và hiệu quả nhất để giảm sử dụng thuốc lá,” ông Lâm nhấn mạnh.
Cũng tại hội thảo, bà Angela Pratt – Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam – ví von: “Tăng thuế thuốc lá giống như một loại vaccine. Khi người trẻ bắt đầu không hút thuốc, chúng ta đang bảo vệ họ cả đời khỏi bệnh tật”.
Đáng chú ý, nhiều ý kiến phản biện lo ngại rằng tăng thuế sẽ khiến buôn lậu tăng và gây mất việc làm. Tuy nhiên, đại diện WHO khẳng định không có bằng chứng cho thấy giá cao làm gia tăng buôn lậu. Ngược lại, các nước như Thái Lan, Philippines đã thành công với chính sách này. Riêng Philippines, từ năm 2012 đến 2022, số người hút thuốc giảm 30%, còn thu thuế tăng hơn 400%.
Về truyền thông, ông Đặng Khắc Lợi – Phó Cục trưởng Cục Báo chí – cho biết chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, đã có hơn 11.000 tin, bài tuyên truyền về tác hại thuốc lá và chính sách thuế. Điều này cho thấy sự vào cuộc tích cực của báo chí trong công cuộc phòng chống tác hại thuốc lá.
Trong khi đó, Bộ Y tế nhấn mạnh không đưa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào dự thảo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi, phù hợp với Nghị quyết 173/2024/QH15 của Quốc hội về việc cấm sản xuất và lưu hành các sản phẩm này.
Các chuyên gia khẳng định: Tăng thuế thuốc lá là một bước đi cần thiết, cấp bách – không chỉ để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mà còn là công cụ hiệu quả hướng tới phát triển bền vững và xã hội công bằng.
