Việc thông qua luật mới được kỳ vọng sẽ góp phần điều tiết hành vi tiêu dùng, định hướng sản xuất theo hướng bền vững, đồng thời tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước và đảm bảo công bằng trong điều tiết thuế.
Theo báo cáo giải trình do ông Phan Văn Mãi – Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính – trình bày, dự thảo Luật sau chỉnh lý gồm 4 chương, 12 điều, quy định cụ thể về đối tượng chịu thuế, miễn thuế, người nộp thuế, căn cứ tính thuế, hoàn thuế, khấu trừ và giảm thuế.

Một trong những nội dung được quan tâm là mặt hàng điều hòa nhiệt độ. Dự thảo quy định chỉ các loại điều hòa có công suất từ trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU mới thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt. Loại dưới 24.000 BTU (phổ biến trong hộ gia đình) và trên 90.000 BTU (dùng cho công nghiệp) sẽ được miễn.
Liên quan đến thuế với nước giải khát có đường, Luật quy định chỉ áp thuế với sản phẩm có hàm lượng đường trên 5g/100ml theo tiêu chuẩn Việt Nam. Tuy nhiên, một số sản phẩm được loại trừ như sữa, thực phẩm dinh dưỡng dạng lỏng, nước khoáng, nước rau quả nguyên chất, nectar và sản phẩm từ cacao.
Đáng chú ý, nhiều đề xuất mở rộng đối tượng chịu thuế sang các sản phẩm có đường khác, túi nilon, nhựa khó phân hủy, game online, đặt cược trực tuyến hay dịch vụ làm đẹp đã được đưa ra. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết chưa đủ cơ sở đánh giá toàn diện về tính khả thi và tác động nên kiến nghị chưa mở rộng trong thời điểm hiện nay.
Đối với mặt hàng xăng, thuế tiêu thụ đặc biệt vẫn tiếp tục được áp dụng. Ủy ban lý giải việc này là cần thiết trong giai đoạn Việt Nam thực hiện các cam kết về môi trường tại Hội nghị COP26. Đồng thời, cần nghiên cứu sửa đổi đồng bộ cả thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường trong tương lai để đảm bảo hợp lý, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Về đối tượng không chịu thuế, dự thảo đã bổ sung một số phương tiện phục vụ nhân đạo và sản xuất nông nghiệp như máy bay, trực thăng, tàu lượn dùng trong cứu hộ, cứu nạn và nông nghiệp. Đây được coi là động thái thể hiện tinh thần nhân văn, khuyến khích phát triển sản xuất, không điều tiết thuế với những hoạt động không mang tính tiêu dùng xa xỉ.
Bên cạnh đó, các nội dung về thuế suất, lộ trình tăng thuế, giảm thuế, khấu trừ và hoàn thuế cũng được rà soát kỹ lưỡng. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cam kết tiếp tục nghiên cứu các chính sách liên quan trong thời gian tới, đảm bảo tính ổn định và nhất quán trong hệ thống thuế.
Việc Quốc hội thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) là một bước điều chỉnh chính sách thuế phù hợp với thực tiễn, góp phần điều tiết tiêu dùng, hỗ trợ ngân sách và phát triển bền vững. Luật sẽ có hiệu lực trong thời gian tới, sau khi được công bố theo quy định.