Tin tứcTại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình đề xuất cho phép các địa phương sau sáp nhập gồm TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa và Cần Thơ tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã ban hành trước đây.
Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày tờ trình nêu rõ: Việc tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và xã, phường) theo Nghị quyết 60/2025 của Trung ương dẫn đến xóa bỏ cấp huyện, sáp nhập các đơn vị hành chính. Sau sáp nhập, số lượng tỉnh, thành giảm còn 34. Điều này đồng nghĩa nhiều địa phương đang hưởng cơ chế đặc thù sẽ bị thay đổi địa giới hành chính, quy mô dân số, địa vị pháp lý.
Tính đến nay, cả nước có 10 địa phương đang được áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù theo nghị quyết Quốc hội. Trong đó, 6 địa phương chịu ảnh hưởng trực tiếp từ sắp xếp bộ máy gồm: TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Cần Thơ và Buôn Ma Thuột (thuộc Đắk Lắk).
Chính phủ cho rằng cần thiết phải duy trì cơ chế đặc thù cho các địa phương nêu trên để không gây gián đoạn hoạt động quản lý, điều hành và triển khai các chính sách phát triển, đầu tư. Việc này cũng giúp tránh khoảng trống pháp lý liên quan các dự án đang triển khai, nghĩa vụ tài chính đang thực hiện, đặc biệt trong bối cảnh nhiều địa phương đóng vai trò động lực tăng trưởng của vùng và cả nước.
Chẳng hạn, TPHCM là đầu tàu kinh tế với đóng góp ngân sách lớn nhất nước. Hải Phòng có vai trò trung tâm công nghiệp, dịch vụ logistics; Đà Nẵng là trung tâm du lịch, dịch vụ và công nghệ cao của miền Trung; Khánh Hòa tập trung vào kinh tế biển, du lịch biển; còn Cần Thơ giữ vai trò trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Mỗi địa phương đều có đặc điểm riêng cần được khai thác bằng chính sách linh hoạt và phù hợp.
Ngoài ra, các xã, phường mới thành lập sau sắp xếp tại TP Buôn Ma Thuột cũng được đề xuất tiếp tục áp dụng cơ chế đặc thù đang thực hiện. Về lâu dài, Chính phủ sẽ tổng kết, đánh giá hiệu quả các cơ chế đặc thù để điều chỉnh phù hợp hoặc luật hóa thành các quy định áp dụng trên cả nước.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi tán thành với chủ trương chuyển tiếp áp dụng cơ chế đặc thù, nhưng lưu ý cần đánh giá kỹ tác động tới ngân sách, bảo đảm nguyên tắc cân đối thu – chi theo đúng quy định của Luật Ngân sách Nhà nước. Với các thành phố sáp nhập vào tỉnh, cần xác định lại tỷ lệ điều tiết phù hợp giữa ngân sách Trung ương và địa phương.
