Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cho biết, dự luật được xây dựng nhằm tạo khung khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất, hiệu quả trong công tác tiết kiệm, chống lãng phí.
Một điểm mới đáng chú ý là quy định ngày 31/5 hằng năm là "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí". Đây là ngày bài viết "Thế nào là Kiệm" của Chủ tịch Hồ Chí Minh đăng trên báo Cứu Quốc (31/5/1949), nhằm lan tỏa tư tưởng tiết kiệm và xây dựng văn hóa tiết kiệm trong toàn xã hội.

Dự luật cũng bổ sung quy định về cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí. Đây sẽ là tập hợp dữ liệu, thông tin, chỉ tiêu, số liệu của các cơ quan, tổ chức, đơn vị liên quan, do Bộ Tài chính thống nhất quản lý để phục vụ công tác theo dõi, quản lý, báo cáo trên phạm vi cả nước. Chính phủ sẽ quy định chi tiết việc xây dựng, cập nhật, duy trì và khai thác cơ sở dữ liệu này.
Dự thảo đưa ra 9 nhóm hành vi gây lãng phí và 9 nhóm hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí. Đồng thời, giao Chính phủ quy định cụ thể từng hành vi, cùng chế tài xử lý kỷ luật tương ứng với người đứng đầu và các cá nhân liên quan.
Thẩm tra dự luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng cần thiết ban hành luật mới thay thế luật hiện hành. Ông nhấn mạnh, luật phải quy định rõ trách nhiệm giải trình, cơ chế khuyến khích và bảo vệ người cung cấp thông tin, người đấu tranh chống lãng phí; đồng thời phân định rõ trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm liên đới.
"Đề nghị quy định nguyên tắc xử lý kỷ luật, miễn nhiệm hoặc từ chức khi để xảy ra lãng phí nghiêm trọng trong phạm vi quản lý," ông Mãi nhấn mạnh.
Về xử lý vi phạm, cơ quan thẩm tra cho rằng cần bổ sung quy định cụ thể, trong đó có trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Việc xử lý cần áp dụng với cả tổ chức, cá nhân và người đứng đầu. Các trường hợp gây lãng phí phải bồi thường, cùng mức bồi thường, cần được quy định rõ trong luật hoặc giao Chính phủ hướng dẫn.
Ngoài ra, Ủy ban cũng đề nghị bổ sung quy định về áp dụng các biện pháp khắc phục theo hướng phục hồi, tái cơ cấu hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng để tận dụng tối đa giá trị còn lại của tài sản công, dự án, cơ sở hạ tầng. Theo cơ quan thẩm tra, quy định như vậy sẽ giúp hạn chế tổn thất kép về ngân sách và xã hội, đồng thời tăng trách nhiệm trong việc sử dụng hiệu quả tài chính và tài sản công.
Biện pháp này được đánh giá là giải pháp khắc phục tích cực, nhằm tránh tình trạng "lãng phí chồng lãng phí", đồng thời bổ sung cho các biện pháp xử lý kỷ luật và bồi thường.