Tin tứcThành tựu này được giới chuyên môn nhận định là bước tiến quan trọng trong lĩnh vực y học cấy ghép.
Nghiên cứu được thực hiện tại Bệnh viện Phụ thuộc đầu tiên của Đại học Y Quảng Châu và đăng tải trên tạp chí Nature Medicine ngày 25/8. Bệnh nhân tiếp nhận lá phổi là một người đàn ông 39 tuổi, được tuyên bố chết não sau khi xuất huyết não. Gia đình ông đồng ý cho các bác sĩ tiến hành thử nghiệm.
Các chuyên gia cho biết phổi vốn là cơ quan có cấu trúc phức tạp, dễ bị tổn thương khi ghép. Dù vậy, ca phẫu thuật vẫn được thực hiện thành công. Lá phổi từ lợn đã trải qua 6 lần chỉnh sửa gene để tăng khả năng thích nghi với cơ thể người.
Sau khi ghép, cơ quan này hoạt động được 9 ngày mà không ghi nhận tình trạng thải ghép cấp tính hay nhiễm trùng. Tuy nhiên, chỉ 24 giờ sau phẫu thuật, phổi xuất hiện tình trạng tích tụ dịch và tổn thương, nhiều khả năng do phản ứng viêm liên quan đến cấy ghép. Dù bệnh nhân đã được dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh, các kháng thể trong cơ thể vẫn liên tục tấn công lá phổi được ghép, khiến chức năng suy giảm theo thời gian.
Giáo sư Andrew Fisher, Đại học Newcastle (Anh), cho rằng mức độ tổn thương có thể bị đánh giá thấp do bệnh nhân vẫn còn một lá phổi khác hỗ trợ. Trong khi đó, giáo sư Peter Friend, Đại học Oxford, nhận định tình trạng viêm có thể một phần bắt nguồn từ việc bệnh nhân chết não, khiến kết quả khó phân tích chính xác.
Nhóm nghiên cứu tại Quảng Châu thừa nhận cần tiếp tục tinh chỉnh phương pháp. Các nhà khoa học đề xuất tập trung vào việc tối ưu hóa phác đồ ức chế miễn dịch, cải thiện các bước biến đổi gene, nâng cao kỹ thuật bảo tồn phổi và đánh giá chức năng cơ quan trong thời gian dài hơn.
Giáo sư He Jianxing, tác giả chính của nghiên cứu, nhấn mạnh: “Nhu cầu cấy ghép nội tạng trên toàn cầu ngày càng tăng trong khi nguồn hiến tạng lại khan hiếm. Việc sử dụng nội tạng động vật biến đổi gene có thể trở thành hướng đi tiềm năng để giải quyết bài toán này”.
Bà Beatriz Dominguez-Gil, Giám đốc Tổ chức Cấy ghép quốc gia, nhận xét công trình tại Quảng Châu là cột mốc quan trọng. Bà cho rằng phổi là cơ quan đặc biệt khó ghép do cấu trúc mỏng manh, phải xử lý lượng máu lớn và tiếp xúc thường xuyên với không khí, vì vậy rất dễ tổn thương.
Trong những năm gần đây, nhiều cơ quan từ lợn đã được chỉnh sửa gene và ghép thử nghiệm vào cơ thể người, như tim, thận, gan hay tuyến ức. Năm 2022, tại Mỹ, ca ghép tim heo đầu tiên cho người sống đã được thực hiện. Giáo sư Muhammad Mohiuddin, Trường Y Đại học Maryland (Mỹ), người trực tiếp tham gia ca phẫu thuật đó, đánh giá cao nỗ lực của các nhà khoa học Trung Quốc. Ông cho rằng đây là bước đi đầu tiên hướng đến khả năng cấy ghép phổi từ động vật sang người trong tương lai.
Việc phổi lợn có thể duy trì chức năng trong cơ thể người dù chỉ trong thời gian ngắn cũng được coi là thành công lớn. Các nhà khoa học kỳ vọng với những cải tiến trong công nghệ biến đổi gene và thuốc ức chế miễn dịch, cấy ghép nội tạng từ động vật sẽ dần tiến gần hơn đến thử nghiệm lâm sàng trên người sống.
Trong bối cảnh danh sách chờ ghép tạng trên toàn thế giới ngày càng dài, nghiên cứu này mở ra hy vọng mới cho hàng triệu bệnh nhân cần được cứu sống nhờ một cơ quan thay thế.
