Theo dự thảo, việc lấy ý kiến người dân sẽ do UBND cấp tỉnh tổ chức. Trường hợp đề án liên quan đến cấp tỉnh, toàn bộ hộ gia đình ở các xã thuộc tỉnh đó sẽ được lấy ý kiến. Nếu là đề án ở cấp xã, UBND cấp tỉnh sẽ tổ chức lấy ý kiến tại chính địa bàn xã có liên quan.
Kết quả lấy ý kiến phải thể hiện rõ tổng số hộ gia đình, số hộ tham gia, số hộ tán thành, không tán thành và các ý kiến khác (nếu có). Cơ quan soạn thảo đề xuất: chỉ khi trên 50% tổng số hộ gia đình trên địa bàn tán thành thì cơ quan xây dựng đề án chia tách, sáp nhập, điều chỉnh địa giới mới được tiếp tục hoàn thiện và trình Hội đồng nhân dân để lấy ý kiến.
Nếu chưa đạt tỷ lệ này, UBND cấp tỉnh sẽ chỉ đạo tổ chức tuyên truyền, thuyết phục và tiếp thu ý kiến xác đáng của người dân, trước khi tiếp tục hoàn thiện đề án để đạt tỷ lệ đồng thuận theo quy định.
Bộ Nội vụ cũng yêu cầu kết quả lấy ý kiến Nhân dân phải được công khai trên các cổng thông tin của địa phương và trên Cổng Thông tin điện tử của Chính phủ nhằm đảm bảo tính minh bạch.
Về quy trình, dự thảo đề xuất thực hiện theo bốn bước cụ thể:
Bước 1: Sau khi xây dựng đề án, UBND cấp tỉnh sẽ gửi văn bản, mẫu phiếu và tài liệu lấy ý kiến đến UBND cấp xã; chỉ đạo và hướng dẫn việc tổ chức lấy ý kiến người dân tại các thôn, tổ dân phố.
Bước 2: Trong vòng 60 ngày làm việc kể từ khi nhận được văn bản, UBND cấp xã phải hoàn thành việc lấy ý kiến người dân.
Bước 3: Trong 5 ngày làm việc sau khi kết thúc lấy ý kiến, UBND cấp xã có trách nhiệm tổng hợp, lập báo cáo kết quả gửi Hội đồng nhân dân cùng cấp và UBND cấp tỉnh.
Bước 4: Trong 5 ngày làm việc tiếp theo, kể từ khi nhận được báo cáo của UBND cấp xã, UBND cấp tỉnh sẽ tổng hợp và lập báo cáo kết quả chung gửi Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.
Bộ Nội vụ cho biết việc quy định ngưỡng trên 50% hộ gia đình đồng thuận là nhằm bảo đảm tiếng nói và sự đồng thuận thực chất của người dân trong quá trình điều chỉnh đơn vị hành chính. Quy trình mới này được đánh giá là cụ thể, chặt chẽ và minh bạch hơn, góp phần nâng cao tính khả thi và đồng thuận xã hội khi thực hiện việc chia tách, sáp nhập hoặc đổi tên các đơn vị hành chính trong thời gian tới.
