Tin tứcNhững năm gần đây, tại Việt Nam, ngày càng nhiều người trẻ, thậm chí chỉ mới đôi mươi đã trở thành nạn nhân của căn bệnh nguy hiểm này. Áp lực công việc, thức khuya, stress, hút thuốc, ăn uống thiếu điều độ… đang khiến nguy cơ đột quỵ “trẻ hóa” rõ rệt.
Vậy vì sao tình trạng này gia tăng? Dấu hiệu cảnh báo nào không được bỏ qua và làm thế nào để phòng ngừa từ sớm? Chương trình Y Talk với sự tham gia của Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Tiến Trọng Nghĩa - Chủ nhiệm Khoa Thần kinh, Bệnh viện Quân y 17 sẽ giúp chúng ta giải đáp.
Nhiều người vẫn nghĩ đột quỵ là căn bệnh của người lớn tuổi. Nhưng thực tế hiện nay đã khác, số trường hợp người trẻ bị đột quỵ ngày càng nhiều. Vậy tình hình tại Việt Nam hiện nay ra sao?
Đây là một câu hỏi rất hay, và thực tế tôi cũng nhận được thắc mắc này từ rất nhiều người thời gian gần đây. Đột quỵ hiện không chỉ xảy ra ở người cao tuổi, mà đang có xu hướng “trẻ hóa” rõ rệt.
Nếu như ở các quốc gia phương Tây, độ tuổi trung bình của bệnh nhân đột quỵ nằm trong khoảng 70–75 tuổi, thì tại Việt Nam, theo thống kê mới nhất, con số này chỉ còn 62–65 tuổi, tức trẻ hơn khoảng 10 tuổi so với mặt bằng chung thế giới. Đặc biệt, tỷ lệ người bị đột quỵ dưới 45 tuổi đang gia tăng nhanh chóng.
Tại các trung tâm đột quỵ lớn trên cả nước, thậm chí đã ghi nhận nhiều ca ở độ tuổi chỉ 20–25. Không ít bài báo đã phản ánh hiện tượng “đột quỵ tuổi đôi mươi”, một thực trạng đáng báo động, cho thấy bệnh lý này đang trở thành gánh nặng sức khỏe nghiêm trọng tại Việt Nam, và không còn là vấn đề riêng của người cao tuổi.
Thưa bác sĩ, theo góc nhìn chuyên môn của bác sĩ, vì sao thời gian gần đây tình trạng đột quỵ ở người trẻ lại gia tăng đáng kể? Nguyên nhân chính của hiện tượng này là gì ạ?
Thực tế hiện nay, dù chúng ta chưa có một nghiên cứu tổng thể xác định chính xác độ tuổi trung bình của bệnh nhân đột quỵ tại Việt Nam, nhưng qua kinh nghiệm thực tế tại trung tâm đột quỵ của chúng tôi, số ca bệnh dưới 45 tuổi đang chiếm tỷ lệ ngày càng lớn so với các nhóm tuổi khác.
Về nguyên nhân, có thể kể đến một số yếu tố chính:
Thứ nhất, người trẻ vẫn có thể mang những yếu tố nguy cơ giống như người lớn tuổi nếu duy trì lối sống chưa lành mạnh: uống rượu bia, ăn mặn, dùng nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện… Những thói quen này dễ dẫn đến tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu vốn là nguyên nhân hàng đầu gây xơ vữa mạch và đột quỵ. Điều đáng lo là giới trẻ thường chủ quan, nghĩ rằng mình “chưa đến tuổi” mắc các bệnh này.
Thứ hai, lối sống ít vận động, làm việc văn phòng nhiều giờ, kèm thói quen sinh hoạt ban đêm như đi bar, sử dụng chất kích thích (ma túy đá, bóng cười…) cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Thứ ba, căng thẳng tâm lý, stress và mất ngủ kéo dài là những yếu tố nguy cơ âm thầm nhưng rất nguy hiểm, đặc biệt với người trẻ.
Cuối cùng, ở nữ giới trẻ tuổi, việc sử dụng một số loại thuốc tránh thai có chứa estrogen cũng có thể gây ra tình trạng đột quỵ do huyết khối tĩnh mạch, một thể đột quỵ đặc thù hơn so với ở người lớn tuổi.
Tất cả những yếu tố này đều bắt nguồn từ lối sống và nhận thức của giới trẻ ngày nay, và nếu không thay đổi sớm thì nguy cơ đột quỵ sẽ tiếp tục “trẻ hóa” trong những năm tới.
Thưa bác sĩ, vậy đột quỵ ở người trẻ và ở người lớn tuổi có điểm gì khác nhau không, xét về nguyên nhân gây bệnh hoặc các triệu chứng khi xảy ra?
Đột quỵ ở người trẻ và ở người lớn tuổi có những điểm khác biệt rõ ràng.
Về nguyên nhân:
- Ở người lớn tuổi, nguyên nhân thường gặp nhất là do xơ vữa mạch máu não – hậu quả của các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu và các rối loạn chuyển hóa khác.
- Ở người trẻ, nguyên nhân đa dạng hơn. Ngoài những yếu tố giống người lớn tuổi, còn có thể gặp: bất thường mạch máu não (dị dạng thông động – tĩnh mạch, túi phình), rối loạn đông máu, yếu tố di truyền, sử dụng thuốc tránh thai chứa nhiều estrogen, hoặc lạm dụng chất kích thích, ma túy…
Về triệu chứng:
Triệu chứng của đột quỵ ở người trẻ nhìn chung giống với người lớn tuổi (yếu liệt, méo miệng, nói khó…). Tuy nhiên, não của người trẻ có độ “dẻo dai” cao hơn, nên khả năng và tốc độ phục hồi thường tốt hơn.
Về hậu quả xã hội:
Dù phục hồi tốt hơn, nhưng đột quỵ ở người trẻ để lại tác động xã hội nặng nề hơn. Bởi đây là lứa tuổi đang học tập, lao động, đóng góp cho gia đình và xã hội, nên khi đột quỵ xảy ra, ảnh hưởng đến công việc, sự nghiệp và kinh tế thường nghiêm trọng hơn so với người lớn tuổi.
Thưa bác sĩ, vậy làm sao chúng ta có thể phân biệt được triệu chứng của đột quỵ với những biểu hiện mệt mỏi thông thường – chẳng hạn do làm việc quá sức, thức khuya hay căng thẳng?
Đúng là ở người trẻ, triệu chứng đột quỵ đôi khi dễ bị nhầm lẫn với mệt mỏi hay căng thẳng thông thường. Ví dụ:
- Tê yếu nửa người, nhưng nghĩ là do áp lực công việc hoặc lo âu.
- Đau đầu dữ dội, nhưng cho rằng chỉ là stress.
- Miệng hơi méo, nói khó, nhưng nghĩ là “trúng gió”.
Điểm quan trọng để phân biệt là: Triệu chứng đột quỵ thường xuất hiện đột ngột, kéo dài liên tục và không thuyên giảm, dù bạn có nghỉ ngơi hay thay đổi tư thế.
- Nếu cảm giác tê, yếu, hoặc khó nói diễn ra từ từ, tăng dần theo ngày, và có liên quan đến công việc, stress hay thiếu ngủ thì khả năng cao không phải đột quỵ.
- Nhưng nếu các triệu chứng này xuất hiện bất ngờ, rõ rệt và không tự hết, cần coi đó là dấu hiệu nghi ngờ đột quỵ.
Điều quan trọng là không chờ đợi để “xem có tự khỏi không”. Mỗi phút trôi qua, não sẽ mất hàng triệu tế bào thần kinh, và cơ hội cứu chữa sẽ giảm nhanh. Khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và xử trí kịp thời.
Ngoài ra, hãy lưu ý xem bản thân có yếu tố nguy cơ đột quỵ hay không, dù còn trẻ. Điều này giúp bạn cảnh giác hơn khi gặp các triệu chứng bất thường.
Thưa bác sĩ, nếu gửi gắm một thông điệp hay lời nhắn nhủ chân thành đến các bạn trẻ – thế hệ đang sống và làm việc với nhiều áp lực – bác sĩ sẽ muốn nói điều gì?
Thông điệp tôi muốn gửi đến các bạn trẻ rất đơn giản: Hãy sống lành mạnh ngay từ hôm nay.
Điều đó nghĩa là:
- Ăn uống đủ chất, lành mạnh.
- Vận động và tập thể dục thường xuyên.
- Ngủ đủ giấc, uống đủ nước.
- Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia.
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các nguy cơ.
Đừng để đến khi đột quỵ “gõ cửa” mới giật mình thay đổi – vì khi đó có thể đã quá muộn. Chỉ cần thực hành những thói quen này hàng ngày, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ và bảo vệ sức khỏe của mình.
Chân thành cảm ơn bác sĩ!