Tin tứcSau ca nuốt vỏ thuốc gây tổn thương đường tiêu hóa ở người cao tuổi – một lời cảnh báo nghiêm túc về thói quen dùng thuốc không an toàn. Bác sĩ CKI Lâm Tha có những chia sẻ tại VOH.
*Host: Việc dùng thuốc sai cách ở người cao tuổi là vấn đề nghiêm trọng. Bác sĩ có thể chia sẻ nguyên nhân và tình huống rủi ro phổ biến?
BS CKI Lâm Tha: Trong quá trình điều trị, tôi nhận thấy hai vấn đề chính khiến người cao tuổi dễ dùng thuốc sai cách:
Thứ nhất, suy giảm thị lực khiến họ khó đọc toa thuốc, dễ nhầm lẫn.
Thứ hai, trí nhớ suy giảm khiến nhiều người quên hướng dẫn của bác sĩ, dẫn đến uống sai thời điểm hoặc sai liều.
*Host: Ngoài ca vừa được xử lý thành công, Bệnh viện Đa khoa Vạn Hạnh còn thường gặp những trường hợp điển hình nào khác liên quan đến việc dùng thuốc không an toàn ở người cao tuổi không?
BS CKI Lâm Tha: Bên cạnh các ca nuốt dị vật như vỉ thuốc, chúng tôi còn thường gặp tình trạng bệnh nhân cao tuổi dùng thuốc sai liều. Ví dụ, thuốc tim mạch – đặc biệt là thuốc chống đông – nếu uống quá liều có thể gây xuất huyết dưới da do tác dụng ngăn ngừa cục máu đông. Việc quên lịch uống hoặc uống sai cách rất dễ xảy ra do trí nhớ suy giảm.
Một trường hợp phổ biến khác là thuốc hạ huyết áp. Nếu uống quá liều (như hai viên thay vì một), bệnh nhân có thể bị tụt huyết áp đột ngột, phải nhập viện. Ngược lại, nếu quên uống, huyết áp sẽ không được kiểm soát, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
*Host: Ngoài yếu tố tuổi tác, liệu nguyên nhân còn có thể do bệnh nhân tự ý dùng thuốc hoặc thiếu thông tin về các loại thuốc mình đang sử dụng không?
BS CKI Lâm Tha: Liên quan vấn đề này, ngoài yếu tố khách quan còn có yếu tố chủ quan do người bệnh phải tiếp nhận quá nhiều thông tin về thuốc.
Thứ nhất, toa thuốc thường rất chi tiết với liều lượng, thời gian uống và cách dùng từng loại, khiến người lớn tuổi dễ bị “quá tải” thông tin.
Thứ hai, nhiều người không nhớ hết nên thường uống tất cả thuốc cùng lúc để tiện, nhưng hành động này rất nguy hiểm, có thể làm giảm hiệu quả điều trị hoặc gây phản ứng thuốc không mong muốn.
Vì vậy, dùng thuốc sai cách có thể gây hại nhiều hơn lợi.
*Host: Để người cao tuổi có thể sử dụng thuốc an toàn, gia đình và người chăm sóc cần làm gì?
Bác sĩ CKI Lâm Tha: Ở người lớn tuổi, đặc biệt với bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, việc dùng thuốc cần chú trọng kỹ lưỡng để tránh biến chứng. Thuốc tim mạch, kháng đông nếu dùng sai liều có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
Người điều trị nên tập trung kiểm soát bệnh nền, tránh kê nhiều thuốc cùng lúc, ưu tiên thuốc kết hợp hai hoạt chất và đơn giản hóa phác đồ (giảm số lần uống, chọn thuốc tác dụng kéo dài). Cần hạn chế dùng thuốc triệu chứng và thực phẩm chức năng không cần thiết để tránh quá tải.
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc đồng hành cùng người bệnh: hiểu rõ bệnh và thuốc dùng, giúp người lớn tuổi nhớ cách dùng thuốc, bảo quản thuốc đúng cách (không cắt viên, không trộn lẫn thuốc đã bóc vỉ).
Sự phối hợp giữa bác sĩ và người chăm sóc sẽ nâng cao hiệu quả và an toàn trong điều trị cho người cao tuổi.
*Host: Trước tình trạng thuốc và thực phẩm chức năng tràn lan, dễ gây nhầm lẫn và hậu quả nghiêm trọng, bác sĩ có lời khuyên nào để người bệnh và người chăm sóc chọn thuốc đúng và tuân thủ điều trị an toàn, hiệu quả?
BS CKI Lâm Tha: Tôi xin chia sẻ một vài lời khuyên dành cho người bệnh và người chăm sóc, đặc biệt là người cao tuổi, khi sử dụng thuốc.
Trước hết, khi nhận toa thuốc, nên đọc kỹ và hỏi rõ bác sĩ hoặc nhân viên y tế nếu có điều gì chưa hiểu, để dùng thuốc đúng cách và an toàn. Người bệnh cần tuân thủ nghiêm chỉ định điều trị, không tự ý thay đổi liều, thời điểm uống hay kết hợp thêm thuốc khác khi chưa có ý kiến chuyên môn.
Việc tái khám đúng hẹn cũng rất quan trọng để bác sĩ theo dõi tiến triển và điều chỉnh thuốc nếu cần. Nhiều trường hợp sau khi theo dõi, bác sĩ có thể giảm liều hoặc đổi thuốc phù hợp hơn.
Hiện nay, tình trạng người bệnh tự ý dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng theo lời mách bảo, quảng cáo trôi nổi là rất nguy hiểm. Một ví dụ điển hình là việc tự dùng Aspirin 81mg để "phòng ngừa đột quỵ" mà không có chỉ định, có thể gây xuất huyết tiêu hóa hoặc chảy máu nghiêm trọng.
Thuốc, dù là thuốc tây hay thực phẩm chức năng, đều có thể ảnh hưởng đến cơ thể. Người bệnh cần được tư vấn rõ ràng bởi bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng, để đảm bảo điều trị hiệu quả và an toàn.
*Host: Xin chân thành cảm ơn Bác sĩ CKI Lâm Tha!
