Tin tứcTrong suốt chiều dài lịch sử, con người đã sử dụng nhiều hình thức thay đổi ngoại hình như một cách để thể hiện chuẩn mực thẩm mỹ, địa vị xã hội, sự gắn kết cộng đồng, hoặc phục vụ các nghi lễ tâm linh. Trong số đó, xăm mình là một hình thức vẫn còn tồn tại rộng rãi cho đến ngày nay.
Tuy nhiên, do da là mô mềm nên có rất ít bằng chứng về hình xăm còn sót lại trong các tài liệu khảo cổ.
Phân tích các tài liệu hiện có về những mẫu da được bảo quản có hình xăm cho thấy, khu vực sa mạc ven biển Nam Mỹ là nơi lưu giữ nhiều di vật hình xăm nhất thế giới.
Má phải của xác ướp có hình xăm ba đường màu đen nằm ngang. - Ảnh: Independent.
Mới đây, các nhà khoa học đã tiến hành phân tích một xác ướp nữ được bảo quản tốt, hiện lưu giữ tại Bảo tàng Nhân chủng học và Dân tộc học (MAET) thuộc Đại học Turin (Ý). Xác ướp này được khai quật từ một địa điểm khảo cổ trên dãy Andes.
Phân tích carbon phóng xạ cho thấy, người phụ nữ này sống vào khoảng năm 1215 đến 1382 sau Công nguyên, tức cách đây hơn 800 năm.
Các nhà nghiên cứu đã sử dụng 2 kỹ thuật phân tích hồng ngoại mới để phát hiện những hình xăm không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Kết quả cho thấy, trên cả hai bên má của xác ướp có các hình xăm gồm 3 đường thẳng chạy từ tai đến miệng. Ngoài ra, trên cổ tay của xác ướp cũng có hình xăm dạng chữ "S".
Thông qua các kỹ thuật phân tích hóa học hiện đại như quang phổ huỳnh quang tia X và quang phổ Raman, các nhà khoa học phát hiện các hình xăm trên xác ướp được tạo ra từ các sắc tố khoáng chất có nguồn gốc từ sắt – cụ thể là magnetit và một khoáng chất khác thuộc nhóm pyroxen.
Điều đáng chú ý là họ không hề phát hiện dấu vết của than – loại vật liệu phổ biến nhất từng được ghi nhận trong các tài liệu khảo cổ về hình xăm.
Các nhà nghiên cứu cho biết, các hình xăm có kiểu dáng hiếm gặp, vị trí bất thường, gồm các đường thẳng trên má và dấu giống chữ “S” trên cổ tay, cùng với thành phần mực đặc biệt.
Tuy nhiên, các hình xăm đơn giản này hiện vẫn chưa thể giải mã và xác định rõ thuộc về nền văn hóa nào.
Truyền thống xăm mình tại Nam Mỹ cổ đại thường ghi nhận các hình xăm phức tạp hơn, tập trung ở bàn tay, cổ tay, cẳng tay và bàn chân. Hình xăm trên má là cực kỳ hiếm gặp. Trên thực tế, chưa từng có hình xăm cổ nào được tìm thấy trong khu vực có họa tiết tương tự chữ “S” như trên cánh tay xác ướp vừa phát hiện.
Với vị trí hình xăm nằm ở các khu vực không bị che phủ bởi quần áo, các nhà nghiên cứu cho rằng chúng có thể mang ý nghĩa trang trí hoặc truyền đạt thông tin.
Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu nhấn mạnh, hiện tại vẫn chưa thể xác định rõ các hình xăm này có chức năng y học, trị liệu hay thuộc về nền văn hóa cụ thể nào.
Nghiên cứu này đã đóng góp tích cực vào việc tìm hiểu thực hành xăm hình thời cổ đại, đặc biệt là ở Nam Mỹ vào khoảng 8 thế kỷ trước, đồng thời cho thấy vai trò quan trọng của các bộ sưu tập bảo tàng trong việc phân tích và bảo tồn nền văn hóa cổ đại.
