Tin tứcLoại vaccine thử nghiệm này có khả năng tạo ra kháng thể trung hòa mạnh, vô hiệu hóa phần lớn các chủng HIV đang lưu hành trên thế giới.
Nhóm nghiên cứu đến từ Viện Nghiên cứu Scripps (Mỹ) phối hợp với Viện Karolinska (Thụy Điển) cho biết, loại vaccine thử nghiệm đã kích thích cơ thể sản sinh các kháng thể đặc hiệu, giúp nhận diện và vô hiệu hóa nhiều chủng HIV khác nhau, kể cả những biến thể khó kiểm soát nhất hiện nay.
Để đạt được kết quả này, các nhà khoa học đã thiết kế lại cấu trúc protein gai — bộ phận giúp virus HIV bám và xâm nhập vào tế bào miễn dịch. Protein này được chỉnh sửa sao cho ổn định và có hình dạng gần giống với cấu trúc tự nhiên của virus khi lây nhiễm. Quá trình tiêm chủng diễn ra theo hai giai đoạn. Ban đầu, vaccine “mồi” được sử dụng để kích hoạt hệ miễn dịch, giúp cơ thể nhận diện khu vực dễ tổn thương nhất trên virus HIV. Sau đó là các liều tăng cường sử dụng những chủng HIV khác nhau, giúp củng cố và mở rộng khả năng phòng vệ.
Thử nghiệm trên động vật cho thấy một số cá thể tạo ra được kháng thể có khả năng vô hiệu hóa nhóm HIV “cấp 2” — nhóm virus vốn rất khó bị khống chế bằng kháng thể thông thường. Đáng chú ý, nhóm nghiên cứu đã phân lập được một loại kháng thể có tên LJF-0034, có thể trung hòa tới gần 70% trong số 84 chủng HIV được lấy mẫu từ nhiều khu vực trên thế giới.
Điểm nổi bật của kháng thể LJF-0034 là khả năng bám vào một vị trí trên virus HIV mà các nghiên cứu trước đây chưa từng phát hiện. Phát hiện này mở ra hướng đi hoàn toàn mới cho việc phát triển các loại vaccine tiếp theo, giúp tăng cơ hội kiểm soát đại dịch HIV/AIDS vốn đã kéo dài hơn bốn thập kỷ qua.
Hiện một trong số các ứng viên vaccine của nghiên cứu này đang được thử nghiệm lâm sàng giai đoạn đầu trên người. Dự kiến, kết quả sơ bộ của đợt thử nghiệm này sẽ được công bố trong thời gian tới.
Giáo sư Dennis Burton, trưởng nhóm nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Scripps, nhận định: “Chúng tôi đã và đang chứng kiến những tín hiệu rất tích cực. Nếu kết quả trên người cũng khả quan như trên động vật, đây sẽ là bước tiến quan trọng, tiến gần hơn đến mục tiêu sản xuất vaccine phòng HIV hiệu quả đầu tiên trên thế giới”.
Hiện nay, HIV vẫn là một trong những loại virus nguy hiểm nhất. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tính đến cuối năm 2024, thế giới ghi nhận hơn 39 triệu người sống chung với HIV, với khoảng 1,3 triệu ca nhiễm mới mỗi năm. Dù đã có nhiều tiến bộ trong điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV), việc phòng ngừa hiệu quả bằng vaccine vẫn là mục tiêu lâu dài mà giới khoa học theo đuổi suốt nhiều thập kỷ.
Nếu vaccine thử nghiệm này thành công, không chỉ giúp giảm số ca nhiễm mới mà còn mở ra cơ hội kiểm soát đại dịch HIV/AIDS, giống như cách mà vaccine từng giúp nhân loại chế ngự các dịch bệnh chết người khác trong lịch sử.
