Tin tứcCác cơ quan khoa học hàng đầu thế giới vừa công bố số liệu cho thấy tầng ozone đang phục hồi rõ rệt, mở ra hy vọng lớn trong cuộc chiến kéo dài hàng thập kỷ nhằm bảo vệ Trái Đất trước bức xạ nguy hiểm từ Mặt Trời.
Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương quốc gia Mỹ (NOAA) cùng Cơ quan Hàng không Vũ trụ Mỹ (NASA) cho biết lỗ thủng tầng ozone năm 2025 có diện tích tương đối nhỏ, nhỏ nhất trong 5 năm gần đây và đứng thứ 5 kể từ năm 1992. Kết quả này được ghi nhận thông qua các vệ tinh quan trắc và thiết bị đo chuyên dụng đặt tại Nam Cực.
Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) đánh giá diễn biến trên phản ánh xu hướng phục hồi dài hạn của tầng ozone – lớp khí có vai trò như “lá chắn” ngăn chặn phần lớn tia cực tím từ Mặt Trời chiếu trực tiếp xuống bề mặt Trái Đất. Phát biểu tại cuộc họp của Đại hội đồng Môi trường Liên hợp quốc đầu tháng 12, ông Paolo Laij, đại diện WMO, cho rằng nếu các nỗ lực toàn cầu tiếp tục được duy trì, tầng ozone có thể trở lại trạng thái tương đương những năm 1980 vào giữa thế kỷ này. Dù vậy, ông nhấn mạnh việc giám sát khoa học thường xuyên vẫn là yêu cầu không thể lơi lỏng.
Tầng ozone bắt đầu suy yếu từ cuối thế kỷ trước, khi nhiều hợp chất chứa clo và brom do con người tạo ra xâm nhập vào tầng bình lưu. Những chất này phá vỡ cấu trúc ozone, làm gia tăng lượng tia cực tím chiếu xuống Trái Đất. Hệ quả là nguy cơ ung thư da, đục thủy tinh thể và nhiều tổn hại khác đối với hệ sinh thái gia tăng rõ rệt, khiến cộng đồng khoa học toàn cầu gióng lên hồi chuông cảnh báo.
Theo ông Stephen Montzka, chuyên gia của NOAA, kể từ khi đạt đỉnh vào khoảng năm 2000, nồng độ các chất gây suy giảm ozone trong tầng bình lưu đã giảm khoảng 1/3 so với giai đoạn trước khi lỗ thủng xuất hiện. Con số này phản ánh hiệu quả rõ rệt của các hiệp định quốc tế, tiêu biểu là Nghị định thư Montreal, vốn kiểm soát chặt chẽ việc sản xuất và sử dụng các chất làm suy giảm tầng ozone.
Nhà khoa học Paul Newman của NASA cho biết nếu lượng clo trong tầng bình lưu vẫn ở mức cao như 25 năm trước, lỗ thủng ozone năm 2025 có thể lớn hơn hiện tại hơn một triệu dặm vuông. So sánh này cho thấy vai trò quyết định của các chính sách môi trường toàn cầu trong việc đảo chiều xu hướng suy thoái từng bị coi là gần như không thể cứu vãn.
Bản đánh giá khoa học toàn diện được công bố năm 2022 dự báo, trong điều kiện các chính sách hiện hành tiếp tục được tuân thủ nghiêm túc, tầng ozone tại Nam Cực có thể phục hồi về mức năm 1980 vào khoảng năm 2066. Với Bắc Cực, mốc thời gian này là năm 2045, còn tại các khu vực khác trên thế giới là khoảng năm 2040. Báo cáo đánh giá tiếp theo dự kiến được công bố vào năm 2026, cung cấp thêm dữ liệu cập nhật về tiến trình phục hồi.
Dù những tín hiệu tích cực ngày càng rõ ràng, giới khoa học vẫn cảnh báo rằng bất kỳ sự nới lỏng nào trong kiểm soát các chất gây hại cũng có thể làm chậm hoặc đảo ngược thành quả đạt được. Việc tầng ozone phục hồi không chỉ là thành công của khoa học, mà còn là minh chứng cho khả năng hợp tác toàn cầu trong bảo vệ môi trường sống của nhân loại.
