Tin tứcNăm 2018, bộ phim Crazy Rich Asians gây sốt khi khắc họa hình ảnh giới nhà giàu châu Á xa hoa, sẵn sàng chi tiền cho túi hiệu, trang sức giới hạn. Từ biểu tượng chăm chỉ, người châu Á bước vào hình ảnh tiêu thụ hàng xa xỉ.
Ở Singapore, cứ 30 người thì có một triệu phú, đưa nước này vào nhóm dẫn đầu châu Á về cá nhân sở hữu tài sản ròng cao (HNWI). Trung Quốc đứng thứ hai với nhiều tỷ phú trong danh sách Forbes, cùng thế hệ thừa kế nổi tiếng trên mạng với siêu xe và thử thách #fallingstarschallenge.
Nhưng Crazy Rich Asians không chọn bối cảnh là Nhật Bản, nơi dẫn đầu châu Á về HNWI, vì giới giàu tại đây gần như “vô hình”, khó phân biệt được với tầng lớp trung lưu. Cứ 17 hộ gia đình Nhật có một hộ sở hữu trên một triệu USD, tổng tài sản HNWI năm 2017 đạt 7,7 ngàn tỷ USD, song rất ít người phô trương giàu có.
Có nhiều nguyên do việc giới giàu Nhật Bản không khoe tài sản.
Đầu tiên, văn hóa Nhật chịu ảnh hưởng Thiền tông, đề cao khiêm tốn và hài hòa (wa, kenkyo), thể hiện qua tư tưởng “cái đinh nhô lên sẽ bị đóng xuống”.
Từ thời Edo (1603–1868), thường dân bị cấm phô bày tài sản để tránh ganh tị, tạo nên truyền thống tránh khoe khoang. Con cháu các tập đoàn lớn như SoftBank hay Uniqlo hiếm xuất hiện công khai, sống giản dị, học trường công hoặc kín tiếng khi sinh sống tại nước ngoài để giữ gìn hình ảnh gia đình.
Phân tích của các chuyên gia văn hóa trên Quora năm 2019 chỉ ra điều này phản ánh giá trị Nhật Bản coi trọng sự hài hòa tập thể hơn phô trương cá nhân.
Tiếp đến, người Nhật coi giàu có là trách nhiệm, không phải đặc quyền.
Các tập đoàn gia tộc như Mitsui, Mitsubishi hình thành khái niệm “tiền cũ” – tài sản đi kèm danh dự. Từ đó, sự kín đáo trở thành biểu tượng đẳng cấp thật sự. Báo cáo CarterJMRN 2024 cho biết HNWI Nhật vẫn sở hữu tổng tài sản lớn nhất châu Á nhưng hiếm xuất hiện truyền thông.
Một yếu tố khác là do tại Nhật, xã hội ổn định với hệ số Gini thấp (0,33) khiến khoảng cách giàu nghèo không quá nổi bật, giảm nhu cầu thể hiện vị thế bằng vật chất. Bên cạnh đó, ảnh hưởng Thần đạo và Phật giáo khiến người Nhật coi trọng “giàu có tinh thần” hơn xa xỉ phẩm.
Ngày nay, thế hệ rich kid Nhật dù chịu tác động mạng xã hội vẫn giữ lối sống kín đáo. Nếu phú nhị đại Trung Quốc tìm kiếm sự công nhận và chaebol Hàn dùng tài sản khẳng định quyền lực, giới siêu giàu Nhật lựa chọn “sự tự tin im lặng” – coi đẳng cấp là phong thái sống, không phải những món đồ họ sở hữu.
