Tin tứcNỗi lo bị đánh giá thấp vì ngoại hình khiến không ít nhân viên, kể cả nam giới, chi tiền cho thẩm mỹ và chăm sóc da để trông trẻ hơn, chuyên nghiệp hơn.
Emily Reynolds, 44 tuổi, điều hành một công ty quan hệ công chúng, là một trong số đó. Cô thường xuyên tiêm botox, filler, bắn laser và đầu tư mạnh vào mỹ phẩm. Reynolds thừa nhận việc vừa lãnh đạo doanh nghiệp, vừa buộc bản thân phải giữ diện mạo trẻ trung khiến cô mệt mỏi. Tuy vậy, nỗi sợ mất uy tín hoặc giảm cơ hội công việc khi để lộ dấu hiệu tuổi tác khiến cô không thể dừng lại.
Nhiều nghiên cứu tại Mỹ chỉ ra ngoại hình có ảnh hưởng rõ rệt đến thu nhập và khả năng thăng tiến. Khảo sát trên hàng nghìn học viên MBA của Đại học Nam California cho thấy những người có ngoại hình ưa nhìn thường kiếm nhiều hơn khoảng 2,4% so với đồng nghiệp có trình độ tương đương, tương đương gần 5.500 USD mỗi năm và duy trì trong nhiều năm làm việc.
Harvard Business Review khảo sát 2.000 nhà tuyển dụng và ghi nhận 71% ưu tiên ứng viên “trông chuyên nghiệp và hấp dẫn” khi các tiêu chí còn lại ngang nhau. 61% tin rằng nhân viên có ngoại hình sáng sẽ giúp doanh nghiệp tạo ấn tượng tốt với khách hàng. Thực tế này tạo nên một “chuẩn đẹp công sở” ngày càng khắt khe.
Sự phổ biến của làm việc từ xa càng khiến áp lực tăng cao. Hiện tượng “zoom dysmorphia” – cảm giác tự ti khi phải nhìn khuôn mặt mình suốt các cuộc họp trực tuyến – xuất hiện ở nhiều nhóm lao động. Alanna Barry, 30 tuổi, nhân viên PR, kể rằng cô bị ám ảnh với hàm răng khi nhìn qua camera và đang cân nhắc niềng răng để lấy lại sự tự tin.
Áp lực ngoại hình không còn là câu chuyện riêng của phụ nữ. Số liệu của Hiệp hội Phẫu thuật Thẩm mỹ Mỹ (ASPS) cho biết nam giới chiếm khoảng 7% lượng ca phẫu thuật thẩm mỹ hiện nay. Nhiều người chọn tiêm botox, cấy tóc, chỉnh hình gương mặt để nâng cao sự tự tin và vị thế nghề nghiệp trong môi trường cạnh tranh.
Giáo sư luật Deborah L. Rhode, Đại học Stanford, nghiên cứu sâu về hiện tượng lookism – phân biệt đối xử dựa trên ngoại hình – và chỉ ra rằng nó xuất hiện trong tuyển dụng, đánh giá hiệu suất và thăng tiến. Rhode cho rằng lookism không chỉ là sở thích cá nhân mà mang tính hệ thống, gây ra bất bình đẳng xã hội tương tự các dạng phân biệt khác.
Một số ngành như bán lẻ hay truyền thông ghi nhận ngoại hình chi phối từ 70% đến 80% quyết định tuyển dụng. Nhà quản lý thường vô thức ưu tiên ứng viên trẻ, cân đối, da đẹp thay vì tập trung hoàn toàn vào năng lực. Điều này khiến người lớn tuổi, thừa cân hoặc có khiếm khuyết ngoại hình gặp nhiều rào cản khi tìm việc.
Rhode cảnh báo việc ưu tiên ngoại hình gây thiệt hại kép. Người lao động bị giảm tự tin, còn doanh nghiệp vô tình tạo môi trường thiếu công bằng, dễ đánh mất nhân tài chỉ vì không phù hợp chuẩn diện mạo.
