Tin tứcTuy nhiên, khi bước vào đời sống người lớn, lời dối trá có nhiều hình thức tinh vi hơn, đôi khi khó nhận biết và để lại hệ quả không nhỏ. Dưới đây là 10 dạng thường gặp.
1. Lời nói dối vô hại
Còn gọi là “lời nói dối trắng”, xuất phát từ ý muốn tránh làm người khác tổn thương. Những câu quen thuộc như “đang tới nơi rồi”, “cái này mua rẻ lắm” hay “mình không có ý gì đâu” thường được dùng trong tình huống này. Tuy vậy, việc lặp lại nhiều lần có thể khiến đối phương khó chịu, chẳng hạn như phải chờ đợi quá lâu hoặc phát hiện chi tiêu bị che giấu.
2. Thất hứa
Lời hứa không được thực hiện cũng là một dạng dối trá. Một người nói sẽ về sớm nấu cơm nhưng lại đi uống bia đến khuya, sau đó quay sang trách móc khi bị phàn nàn, chính là ví dụ rõ ràng.
3. Nói dối vì lợi ích cá nhân
Đây là kiểu phổ biến nhất, khi ai đó thổi phồng hoặc làm sai lệch sự thật để đạt mục tiêu riêng. Nhân viên phóng đại thành tích để được thăng chức, người lao động khai man kỹ năng trong hồ sơ xin việc, hay người bán hàng nói quá về chất lượng sản phẩm để tăng doanh số đều thuộc nhóm này.
4. Che giấu thông tin
Một dạng dối trá thầm lặng, khi người ta chỉ đưa ra một phần sự thật có lợi cho mình. Ví dụ, đồng nghiệp báo đã hoàn thành công việc nhưng giấu việc nhờ người khác làm hộ.
5. Đạo nhái
Sử dụng ý tưởng, tác phẩm của người khác rồi nhận là của mình. Đạo văn trong nghiên cứu học thuật, sao chép bài viết, hay lấy nhạc, phim, tranh mà không ghi nguồn đều là hành vi “ăn cắp chất xám”.
6. Đặt điều
Truyền miệng thông tin chưa được kiểm chứng cũng là một dạng dối trá. Một học sinh ít nói có thể bị gán mác “chảnh” chỉ vì lời đồn vô căn cứ. Việc đặt điều thường xuất hiện ở môi trường tập thể như trường học, công sở hay gia đình.
7. Chỉ nói nửa sự thật
Một chiêu tinh vi, khi người ta nói đúng một phần để định hướng suy nghĩ người khác. Ví dụ: “Tôi đã hoàn thành công việc” nhưng bỏ qua chi tiết phần quan trọng chưa làm xong.
8. Thao túng cảm xúc
Người nói khiến người khác cảm thấy tội lỗi, sợ hãi hoặc xấu hổ để đạt mục đích. Câu như “nếu không giúp tôi thì bạn thật ích kỷ” thường được dùng, dù thực tế người nói không cần sự giúp đỡ thực sự.
9. Định hướng sai lệch
Một dạng lừa dối bằng hình thức trình bày. Ví dụ: treo biển “giảm giá đến 50%” nhưng chữ “đến” in rất nhỏ, hoặc nâng giá gốc rồi giảm giá để tạo cảm giác rẻ hơn.
10. Đổ lỗi, né tránh trách nhiệm
Khi sự cố xảy ra, người khác đổ lỗi cho bạn hoặc cho hoàn cảnh để thoát trách nhiệm. Trong một dự án thất bại, câu “tất cả là lỗi hệ thống” hay “bạn không hợp tác đủ” thường được dùng để tránh bị quy trách nhiệm.
Những “chiêu lươn lẹo” này có thể thoạt nhìn vô hại, nhưng về lâu dài làm xói mòn niềm tin và gây ảnh hưởng đến quan hệ cá nhân lẫn công việc. Nhận diện chúng sớm giúp mỗi người bảo vệ bản thân và xây dựng môi trường giao tiếp lành mạnh hơn.
