Nghị định này được xây dựng nhằm cụ thể hóa các nội dung mới của Luật Đường bộ, đồng thời điều chỉnh, bổ sung một số quy định còn thiếu so với thực tế.
Dự thảo nghị định bám sát Nghị định 100/2019 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Tuy nhiên, ở bản mới nhất, Bộ Xây dựng đã đề xuất bổ sung nhiều chế tài và tăng mức xử phạt tiền đối với hàng loạt hành vi vi phạm.
Đối với hoạt động thu phí, Bộ Xây dựng đề xuất phạt tiền từ 10-20 triệu đồng với tổ chức không công khai, niêm yết giá tại trạm thu phí; bán vé, soát vé không kịp thời hoặc có hành vi sách nhiễu người mua; không bán đầy đủ hoặc giới hạn thời gian bán vé tháng, vé quý theo quy định. Hành vi nhận tiền mặt của người sử dụng đường bộ mà không giao vé, hoặc giao vé không đúng loại phương tiện cũng bị xử phạt tương tự.
Dự thảo lần này tăng mức xử phạt đối với vi phạm về công bố bến xe, trạm dừng nghỉ. Cụ thể, phạt 8-10 triệu đồng với cá nhân (trước là 5-6 triệu đồng) và 16-20 triệu đồng với tổ chức (trước là 10-12 triệu đồng) nếu công bố bến xe, trạm dừng nghỉ không đúng quy định hoặc không thực hiện thủ tục công bố lại. Tổ chức không có bộ phận quản lý an toàn hoặc có nhưng không thực hiện đầy đủ nhiệm vụ cũng bị phạt ở mức này.
Mức phạt 50-70 triệu đồng áp dụng với tổ chức không vận hành trạm thu phí đúng quy trình, để xảy ra tình trạng xe xếp hàng dài trên 750 m hoặc thời gian qua trạm vượt 15 phút. Ngoài ra, phạt 80-100 triệu đồng với tổ chức không quản lý tách biệt tài khoản thu tiền sử dụng đường bộ hoặc sử dụng sai mục đích khoản tiền này.
Lần đầu tiên, dự thảo nghị định đưa quy định xử phạt vi phạm trong dịch vụ cho thuê phương tiện. Theo đó, phạt 8-10 triệu đồng với cá nhân và 16-20 triệu đồng với tổ chức nếu không ký hợp đồng cho thuê phương tiện tự lái theo quy định. Phạt 10-15 triệu đồng với cá nhân, 20-30 triệu đồng với tổ chức khi không bố trí lái xe cho người thuê phương tiện để tự lái, hoặc ký hợp đồng cho thuê để kinh doanh vận tải mà không ghi rõ nội dung không kèm người lái. Đặc biệt, phạt 28-30 triệu đồng với cá nhân, 56-60 triệu đồng với tổ chức nếu cho thuê xe khi người thuê không có giấy phép lái xe còn hiệu lực, còn điểm và phù hợp với loại xe cho thuê.
Bộ Xây dựng cũng đề xuất phạt 300-500 nghìn đồng với lái xe ô tô kinh doanh vận tải không mặc đồng phục, không đeo thẻ tên theo mẫu. Phạt 1-2 triệu đồng với tài xế taxi không có hoặc không sử dụng đồng hồ tính cước; can thiệp để điều chỉnh tiền cước; hoặc xe ôm công nghệ không sử dụng phần mềm tính tiền theo quy định. Ngoài phạt tiền, các cá nhân, tổ chức vi phạm còn bị buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp (nếu có) và khôi phục tình trạng ban đầu.
Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng việc xử phạt lái xe không mặc đồng phục, không đeo thẻ tên là chưa hợp lý vì đây là vấn đề nội bộ doanh nghiệp. Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam đề nghị bỏ quy định xử phạt doanh nghiệp không bố trí nhân sự giám sát hoạt động lái xe, phương tiện để tránh tốn kém cho các đơn vị nhỏ.
Theo Bộ Xây dựng, các nội dung này đã được quy định rõ tại Luật Đường bộ và Nghị định 158/2024, cần được đưa vào nghị định mới để đảm bảo đồng bộ. Cơ quan soạn thảo cũng khẳng định giữ nguyên thẩm quyền xử phạt đối với các hành vi vi phạm tại bến xe, trạm dừng nghỉ thuộc Cục Đường bộ và các Sở Xây dựng, nhằm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước hiện hành./.

