Tin tứcTheo tờ trình, từ năm 2006 đến 2021, Việt Nam đã duy trì mức sinh thay thế, quy mô dân số đến năm 2024 đạt 101,1 triệu người. Việt Nam hiện đang ở thời kỳ dân số vàng, tạo thuận lợi lớn cho phát triển kinh tế - xã hội, song vẫn đối mặt với nhiều thách thức mới như mức sinh giảm thấp, mất cân bằng giới tính khi sinh và chất lượng dân số chưa đồng đều.
Bộ Y tế cho biết, Pháp lệnh Dân số năm 2003 đã lỗi thời, nhiều quy định không còn phù hợp thực tế và chưa đồng bộ với hệ thống pháp luật hiện hành. Nguồn lực thực hiện công tác dân số chưa đáp ứng yêu cầu, trong khi tình trạng sinh con muộn, sinh ít hoặc không sinh con đang ngày càng phổ biến, chịu tác động bởi áp lực kinh tế và định kiến xã hội.
Vì vậy, dự thảo Luật Dân số lần này đề xuất nhiều chính sách mới nhằm duy trì mức sinh thay thế, trong đó có các biện pháp khuyến khích sinh đủ 2 con.
Một điểm đáng chú ý là ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội cho phụ nữ sinh đủ 2 con và nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết, theo quy định của pháp luật về nhà ở. Đây được xem là chính sách nhân văn, nhằm hỗ trợ những gia đình nuôi con một mình, đồng thời khuyến khích sinh đủ con để bảo đảm cân bằng dân số và duy trì lực lượng lao động trong tương lai.
Bên cạnh đó, dự thảo còn bổ sung các chính sách cụ thể như:
-
Tăng thời gian nghỉ thai sản: phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng khi sinh con thứ hai; nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con.
-
Hỗ trợ tài chính cho phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi và phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp.
-
Khuyến khích địa phương căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội từng thời kỳ để ban hành chính sách hỗ trợ phù hợp, đảm bảo khả năng cân đối ngân sách.
Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh, việc chuyển chính sách dân số từ “kế hoạch hóa gia đình” sang “dân số và phát triển” là bước chuyển quan trọng, nhằm thích ứng với cơ cấu dân số đang thay đổi nhanh chóng và già hóa dân số trong tương lai gần.
Chính phủ sẽ quy định chi tiết nội dung, đối tượng và mức hỗ trợ tối thiểu; giao chính quyền địa phương chủ động xác định phạm vi, biện pháp và nguồn lực triển khai.
Dự luật cũng nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh truyền thông, giáo dục nhận thức về bình đẳng giới, loại bỏ định kiến, khuyến khích các gia đình xây dựng mô hình “sinh đủ, nuôi tốt, sống khỏe”.
Nếu được thông qua, Luật Dân số (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ là nền tảng pháp lý mới, bảo đảm quyền lợi cho các nhóm yếu thế trong xã hội, đồng thời tạo động lực duy trì tăng trưởng dân số bền vững.
