Tin tứcTại đây, Đại biểu Quốc hội, Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Nhân (Đoàn TPHCM) nhấn mạnh Việt Nam đang đứng trước tình thế cấp bách về công tác dân số và lao động.
Ông cho rằng nếu không ban hành một đạo luật đủ mạnh để tạo khung pháp lý giải quyết các vấn đề về dân số, lao động và người cao tuổi, Việt Nam có thể “đi vào vết xe đổ” của Nhật Bản, Hàn Quốc và một số quốc gia khác.
Dẫn chứng từ Nhật Bản, Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân cho biết, dù từng đạt tăng trưởng kinh tế 13% mỗi năm, nhưng nước này đã trải qua hơn nửa thế kỷ có mức sinh thấp và thiếu lao động. Dự báo đến năm 2100, lực lượng lao động của Nhật Bản sẽ giảm 63% so với năm 1995, cho thấy khoa học – công nghệ tiên tiến không thể bù đắp được hệ lụy của mức sinh thấp.
Ông nhấn mạnh, nếu mức sinh không đủ, hậu quả có thể kéo dài từ 50 đến 100 năm, và nếu không hành động ngay, sẽ không còn cơ hội khắc phục. Việt Nam không thể lựa chọn con đường sinh ít rồi trông chờ vào nhập cư để bù đắp nguồn lao động.
Theo Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, Việt Nam là quốc gia duy nhất có nghị quyết riêng về công tác dân số trong tình hình mới, với chủ trương giữ vững mức sinh thay thế. Tuy nhiên, sau nhiều năm thực hiện, mục tiêu này vẫn chưa đạt được.
Ông chỉ ra ba thách thức lớn hiện nay. Thứ nhất, mức sinh thay thế đang giảm liên tục: năm 2022 là 2,01 con/phụ nữ, năm 2023 còn 1,96 con và năm 2024 chỉ còn 1,91 con. Thứ hai, tuổi nghỉ hưu ở Việt Nam còn thấp. Hiện bình quân là 60 tuổi, trong khi nhiều quốc gia duy trì độ tuổi lao động đến 64 tuổi. Việt Nam đã qua giai đoạn “dân số vàng”, do đó cần tiếp tục điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo lộ trình hợp lý để tận dụng nhóm lao động từ 60 đến 64 tuổi.
“Nếu không có lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu, chúng ta sẽ lãng phí nguồn lực lao động mà các quốc gia khác đang tận dụng. Phải thay đổi để không rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân lực,” ông Nhân nhấn mạnh.
Thứ ba, ông chỉ ra hai nguyên nhân chính khiến mức sinh giảm: từ sau năm 1970, các biện pháp tránh thai hiện đại phát huy hiệu quả, và nhiều cặp vợ chồng hạn chế sinh con do thu nhập không đủ để nuôi hai con.
Theo Giáo sư Nguyễn Thiện Nhân, nhiều doanh nghiệp chỉ chú trọng lợi nhuận ngắn hạn nên trả mức lương tối thiểu, trong khi không tính đến hệ quả dài hạn là thiếu lao động kế cận. Ông dẫn chứng, tại nhiều quốc gia, có tới 40% hộ gia đình có thu nhập không đủ nuôi hai con.
“Doanh nghiệp nếu chỉ trả lương tối thiểu thì 30 năm nữa chính họ sẽ không còn lao động để sản xuất. Vì vậy, cần chuyển từ lương tối thiểu sang lương đủ nuôi hai con,” ông khẳng định.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân đề nghị sắp tới phải có cơ chế cụ thể xác định trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp trong việc triển khai chính sách dân số và lao động, nhằm bảo đảm phát triển bền vững và ổn định xã hội.
